اهمیت ATP در ورزش بدنسازی
یکی از مسائل مهم که دانستن آن برای هر بدنسازی ضروری میباشد اصل تأمین انرژی است انرژی که در طول تمرین هزینه میشود از کجا و چگونه تأمین میشود هنگامی که این انرژی رو به اتمام است بدن انرژی لازم را از چه منبعی تأمین خواهد کرد؟
ATP منبع انرژی عضلات و کلیه سلولهای بدن میباشد atp یا آدنوزین تری فسفات یک ترکیب بیوشیمیایی در بدن است که وظیفه ذخیره انرژی در بدن را برعهده دارد.
بیان واکنش های دقیق و مرحله به مرحله تبدیل مواد غذایی به atp و تبدیل atp به انرژی رایج بدن و عضلات اندکی مشکل است و نیاز به داشتن پیش زمینه ای در ارتباط با بیوشیمی دارد اما به هر حال میتوان این تبدیل را به صورت زیر خلاصه نمود:
به صورت شیمیایی atp یک مولکول آدنین میباشد که سه پیوند فسفات دارد.
روی هر کدام از این پیوندها فسفاتی انرژی زیادی ذخیره شده است. هنگامی که یک سلول نیاز به انرژی دارد انرژی ذخیره در atp با آزاد کردن یک پیوند انرژی سلول را تأمین میکند و خود به صورت adp یعنی مولکول با دو پیوند فسفر در میآید.
atp برای همه واکنشهای بیوشیمیایی عضلات ضروری و واجب است (از جمله این واکنش ها میتوان به انقباض عضلات اشاره نمود.) هنگامی که کار عضلات زیاد میشود و به عبارت دیگر ما از عضلاتمان انرژی بیشتری را طلب میکنیم بدن مابرای تأمین انرژی خود به سراغ سیستم های انرژی دیگر می رود و جالب است بدانید بر اساس نوع تمریناتی که ما انجام میدهیم و مدت زمانی که این تمرینات دارد سیستم های انرژی ما نیز تغییر میکند.
atp از سه نوع سیستم بیوشیمیایی مختلف در بدن ما تأمین میشود که این سیستمها عبارتند از:
- سیستم فسفاژنش
- سیستم گلیکوژن – اسید لاکتیک
- سیستم هوازی
شرح حال هر کدام از سیستمهای فوق به قرار زیر میباشد.
- سیستم فسفاژن:
یک سلول در اطراف خود مقداری atp راذخیره میکند که میتواند در موقع لزوم این atp ذخیره شده را به سرعت مصرف کند میزان atp ذخیره شده زیاد نمیباشد و تنها برای حدوداً ۳ ثانیه است و برای پر کردن مجدد این atp سلول های عضلانی از یک ترکیب متفاوت پر انرژی به نام کراتین فسفات استفاده میکنند. فسفات موجود در ترکیب کراتین فسفات توسط آنزیمی به اسم کراتین کیناس جدا شده و به مولکول adp میچسبد (adp یک مولکول آدنوزین با دو فسفات است) در نتیجه مجدداً adp به atp (آدنوزین تری فسفات) یا همان انرژی رایج عضلات ما تبدیل میشود.
اما ادامه روند تبدیل و مصرف کراتین فسفات ذخیره شده باعث میشود تا این ذخایر نیز کاهش یابند. این روش تأمین انرژی atp و کراتین فسفات را سیستم فسفاژن مینامند و سیستم فسفاژن میتواند انرژی رایج عضلات را تا حداکثر ۱۰ ثانیه تأمین کند مثلاً دونده های دو سرعت (۱۰۰ متر) از این سیستم استفاده میکنند اما یک دونده دو ماراتن هرگز نمیتواند به این سیستم تکیه کند.
- سیستم گلیکوژن – اسید لاکتیک:
از طرف دیگر عضلات یک منبع دیگر به نام گلیکوژن نیز دارند که از کربوهیدراتها تأمین میشود. در حقیقت گلیکوژن شاخهای از مولکولهای گلوکز میباشد. یک سلول در تمرینات بی هوازی از این منبع انرژی استفاده کرده و برای ساختن atp و یک محصول جدیدی به نام اسید لاکتیک از گلوکز وارد عمل میشود. در حدود ۱۲ فعالیت و واکنش شیمیایی انجام میشود تا از این روش atp تولید شود. بنابراین تأمین انرژی در این سیستم کندتر از سیستم فسفاژن میباشد و این سیستم میتواند انرژی و atp مورد نیاز عضلات را تا یک و نیم دقیقه تأمین نماید. از آنجا که این روش برای تأمین انرژی بدن نیازی به وجود اکسیژن ندارد آن را سیستم تأمین انرژی بی هوازی نیز مینامند اما تولید بیش از حد اسید لاکتیک در بدن باعث کم کردن تنفس عضلات، صدمه زدن به آنها و احساس خستگی و دردناکی در عضله میگردد (یک دونده دو ۴۰۰ متر از این روش تضمین انرژی استفاده میکند).
- سیستم هوازی:
سیستم هوازی یا سیستم تنفس هوازی برای تمرینات بیش از دو دقیقه میباشد و انرژی خود را به کمک اکسیژن تأمین میکند هنگامی که اکسیژن وجود دارد گلوکز میتواند به طور کامل شکسته شده و به دی اکسید کربن و آب تبدیل گردد و در حین این تبدیل انرژی مناسبی را نیز آزاد کند.
گلوکزی که برای تأمین انرژی عضلات مصرف میگردد از سه جای مختلف و به سه روش مختلف تأمین میشود:
۱- از گلیکوژن ذخیره شده در عضلات که هنوز باقی ماندهاند.
۲- از شکسته شدن گلیکوژن ذخیره شده در کبد و تبدیل آن به گلوکز که این گلوکز در خون آزاد شده و در اختیار عضلات ما قرار میگیرند.
۳-از طریق جذب گلوکز از غذاها که کمک میکند این گلوکز از طریق جذب رودهای وارد سیستم جریان خون ما شده و در اختیار عضلات قرار میگیرد.
این سیستم انرژی میتواند به جای گلوکز اسیدهای چربی که از منابع چربی بدست میآیند را نیز به عنوان منبع تأمین انرژی استفاده نماید. همچنین پروتئین و منابع آن میتوانند به اسیدهای آمینه تبدیل شده و در تولید atp شرکت کنند (ما به طور کلی سیستم تأمین انرژی هوازی ابتدا از منابع کربوهیدراتی، سپس از منابع چربی و در آخر از منابع پروتئینی جهت تأمین انرژی همچون دوهای ۲۵ دقیقه ای استفاده میکنیم. از این روش ابتدا تا ۱۳ یا ۱۴ دقیقه اول کربوهیدرات ذخیره شده در بدن (گلیکوژن) استفاده شده و پس از آن از ۱۵ تا ۲۵ دقیقه چربی ها به عنوان منبع انرژی مورد استفاده قرار گرفته و میسوزند.
