رژیم های تک غذایی
رژیم های تک غذایی عبارت است از مصرف اشکال مختلف یک ماده غذایی خاص در کوتاه مدت که افرادی به کار می برند که میخواهند سریعا به کاهش وزن دست یابند، انواع این رژیمها، شامل رژیم مایعات، رژیمهای کم کربوهیدرات یا با پروتئین و چربی بالا هستند یا از مواد غذاییای تشکیل شدهاند که کالری منفی ایجاد میکنند که در آن ها به جای دریافت کالری از مصرف غذا، کالری بیشتری سوزانده میشود.
از جمله رژیم مایعات، رژیم با آب ساده، آب سبزیجات و میوهجات یا آبگوشت است.
به گفته کارشناسان webmd، از رژیمهای تک غذایی میتوان به رژیم گریپ فروت اشاره کرد. این رژیم ۱۲ روزه به دلیل این که در آن کالری مورد نیاز روزانه دریافت نمیشود، میتواند موجب کاهش وزن شود.
ضمن این که در گریپ فروت آنزیمی وجود دارد که باعث اسهال و در نتیجه کاهش وزن بیشتر میشود. این رژیم کاملا ناسالم است، چرا که میتواند باعث از دست رفتن آب بدن و الکترولیتها شود.
همچنین از آنجا که حاوی اسید زیادی است، میتواند باعث از بین رفتن مینای دندان، حتی در کوتاه مدت شود.
در نوع دیگری از رژیم گریپ فروت، صبحانه شامل تخم مرغ، ژامبون و نصف گریپ فروت است. در این رژیم نیز کمبود کلسیم، ویتامین ها و آهن وجود دارد.
در رژیم سیب نیز افراد در طول روز این میوه را به عنوان صبحانه، ناهار و شام مصرف میکنند.
رژیم سیب زمینی، یک رژیم هفت روزه دیگر است که ادعا میکند باعث کاهش وزن سریع میشود. در این رژیم ظاهرا احساس سیری و رضایت بخشی برای رژیم گیرنده وجود دارد، اما این رژیم بجز داشتن فیبر کافی، فاقد تمامی ویتامین ها و مواد معدنی ضروری و نیز پروتئین است که از اجزای مهم تشکیل دهنده بدن است.
در این میان رژیم بستنی شکلاتی ممکن است عالی به نظر برسد، اما پس از خوردن چهار کاسه بزرگ بستنی، جاذبه خود را از دست میدهد.
رژیم سوپ کلم نیز با داشتن فهرستی از ترکیبات از جمله میوه، سبزیجات (به جز سیب زمینی) و حتی مقداری گوشت گوساله، به مدت هفت روز، سالم به نظر میرسد، اما افراد با پیروی از این رژیم، دچار سرگیجه میشوند.
مواد غذایی ای که به عنوان کالری منفی مصرف میشود، شامل سبزیجاتی مانند چغندر، بروکلی، کلم سبز، هویج، گل کلم، آسپاراگوس و میوههایی مانند سیب، توت آبی (قره قاط) و زغال اخته هستند. این مواد غذایی میتواند به عنوان میان وعده ایده آل باشد، اما رژیم بر پایه آن ها نمیتواند از نظر تغذیه ای کامل باشد.
در نوع دیگری از رژیم که بر میوه تاکید دارد، رژیم گیرنده در اولین وعده غذایی میتواند یک نوع از هر میوه ای را مطابق میل خود استفاده کند. در وعده بعدی تنها میتواند غذاهای حاوی کربوهیدرات مانند نان ها و سبزیجات را مصرف کند و برای وعده سوم میتواند یک وعده دیگر کربوهیدرات یا وعده پروتئینی که شامل گوشت ها و لبنیات است، مصرف کند. این رژیم، ۳۵ روزه است و در برخی روزهای آن، رژیم گیرنده، تنها باید یک نوع ماده غذایی مانند انگور یا هندوانه را در برنامه غذایی خود داشته باشد. این رژیم میتواند کاهش وزنی حدود ۹ کیلوگرم در ۳۵ روز داشته باشد که با توصیه های علمی مبنی بر حدود ۶.۳ کیلوگرم در ماه مغایرت دارد.
ضمن این که این رژیم به دلیل تاکید مصرف زیاد بر میوه و مجاز نبودن بر مصرف همزمان کربوهیدرات ها، چربی ها و پروتئین ها که ترکیب آنها در فرآیند هضم غذا و واکنشهای متقابل آنزیماتیک لازم است، ناقص و از لحاظ ذائقهای نیز نامتناسب است. به طور مثال شما نمیتوانید پاستا را با سس گوشت یا چیز برگر بخورید.
رژیم های پر کربوهیدرات (عمدتا برنج)، میتواند برای افرادی که مشکل قند خون دارند، مساله ساز باشد. خوردن سویای زیاد نیز در این رژیم، بر هورمون های زنانه (به خصوص استروژن) تاثیر میگذارد، همچنین اثر منفی بر کارکرد تیروئید دارد. از سایر رژیمهای تک بعدی میتوان به رژیم پنیر، تخممرغ، تن ماهی و… اشاره کرد.
به طور کلی رژیمهای پرپروتئین و پرچربی که حاوی مقادیر زیادی گوشت و سایر منابع حیوانی است و غذاهای پر کربوهیدرات (مانند غلات، حبوبات، میوهها، نان، برنج، سیب زمینی و سبزیجات نشاسته ای) در آنها محدود است، در طولانی مدت باعث مشکلات زیادی برای سلامت میشود، چرا که اولا شما مقدار زیادی از وزن خود را به علت از دست دادن آب کم میکنید و این مساله میتواند باعث احساس خواب آلودگی و ضعف شود.
ثانیا مواد کتونی که در جریان خون ساخته میشود، میتواند باعث بی آبی بدن، سردرد، تهوع، بدی تنفس و تجزیه ماهیچه ای شود.
همچنین کتون میتواند برای افراد دیابتی کشنده باشد و منجر به مرگ جنین در زنان باردار شود.
میزان کم کربوهیدرات در این رژیم، تحمل فرد را نسبت به فعالیت های فیزیکی کاهش میدهد و کاهش مصرف غلات سبوس دار، میوه و سبزیجات، باعث کاهش مواد مغذی مانند ویتامین های گروه B، فیبرهای فیتو شیمیایی و فیبر غذایی میشود (فیبر ناکافی میتواند باعث مسائلی مانند یبوست و دیورتیکولوز شود و خطر انواع سرطان ها را افزایش دهد.)
همچنین میزان بالای کلسترول و چربیهای اشباع شده، عوارض جانبی مانند تشکیل رسوب چربی در رگ های خونی و بیماری های قلبی را در پی دارد و سطح بالای اسید اوریک میتواند احتمال افزایش نقرس را زیاد و بر ذخایر کلسیم در استخوان ها اثر داشته باشد و نیز به دلیل مشکل از بین بردن مواد زائد حاصل از متابولیسم پروتئین، باعث ایجاد بیماری های کبدی یا کلیوی شود.
نوع دیگری از رژیمهای غذایی که به تازگی مورد توجه قرار گرفته، رژیم براساس گروه خونی است. ادعاهایی مبنی بر این رژیم وجود دارد که هر نوع خونی، علامت آنتی ژنی منحصر به فرد خود را دارد که به طور منفی به غذاهای خاصی واکنش نشان میدهد و اشخاص سطح متفاوتی از اسیدیته معده و آنزیم های گوارشی را دارند که با نوع خون مرتبط است.
بر اساس این تئوری، رژیم غذایی شامل فهرستی از غذاهایی است که باید خورده یا از آن ها اجتناب شود، به طوری که در گروه خونی O متابولیسم افراد با گوشت های بدون چربی، ماکیان و ماهی سازگار است و بهتر است غلات و حبوبات محدود شود، گروه خونی A با رژیمهای سبزیجات و گروه خونی B با لبنیات کمچرب و گوشت سازگاری دارد و گروه های خونی AB نباید غذاهای دریایی مصرف کنند.
از نظر علمی، هیچ گونه شواهدی مبنی بر این که رژیمهای غذایی باید بر مبنای گروه خونی باشد، وجود ندارد و حذف گروه های کامل غذایی ممکن است باعث کمبود مواد مغذی شود.
در برخی رژیم ها، تنها یک وعده غذا در روز خورده میشود. متخصصان در مورد رژیم های تک وعده ای، بر این عقیده اند از آنجا که واکنش های شیمیایی، متابولیسم بدن را هدایت میکند و غذایی که میخورید، روند متابولیسم را حفظ میکند، هنگامی که تنها یک وعده غذا در روز خورده میشود، ممکن است کلسترول و فشار خون تان بالا رود و علاوه بر این، باعث ایجاد گرسنگی در تمام روز شود و میزان هورمون کورتیزول را نیز کاهش دهد.
کورتیزول باعث ارسال گلوکز بیشتر به خون در موارد استرس زا میشود. در طولانی مدت، متابولیسم کند میتواند تلاش های شما را برای کاهش وزن، بی حاصل کند.
بررسی ها نشان داده رژیم های گرسنگی یا با کالری بسیار پایین، ممکن است مقاومت به انسولین را ایجاد کند و بیماری دیابت را در افرادی که سابقه دیابت نداشته اند، آشکار کند.
همچنین تاثیر رژیم های نیمه گرسنگی بر دستگاه گوارش و قلب دیده شده، به طوریکه کاهش ذخایر پروتئین بر کارکردهای دستگاه گوارش اعم از هضم و جذب اثر گذاشته، باعث کاهش ذخایر ازت بدن به خصوص ماهیچه قلب میشود و نیز عواقبی مانند افت فشار خون، ایست ناگهانی قلب و سنگ های کیسه صفرا را به دنبال دارد.
مهم نیست چه ماده غذایی منفردی استفاده میکنید، چرا که هر چه باشد، به زودی خسته کننده و ناخوشایند میشود.
نظر اکثریت بر این است که کاهش وزن در رژیم های کم کالری، بیشتر بر اثر از دست دادن آب است، نه چربی به علاوه وزن اضافی به دست آمده در طولانی مدت، نمیتواند با راه حل های سریع، کاهش یابد.
کارشناسان livestrong معتقدند هیچ ماده غذایی نمیتواند چربی را بسوزاند، برخی مواد غذایی مانند کافئین میزان متابولیک را برای کوتاه مدت افزایش میدهد، اما برای کاهش وزن قابل توجه نیست. سوزاندن چربی نیاز زمان دارد و نباید بیش از دو پوند (۰.۹ کیلوگرم) در هفته باشد.
یک ماده غذایی نمیتواند حاوی همه ویتامین ها، مواد معدنی، فیبر یا پروتئین مورد نیاز بدن باشد و شخص رژیم گیرنده را به زودی با چالش های تغذیه ای پایین آمدن سیستم ایمنی و نیز مشکلات روحی و ذهنی رو به رو میکند، در ضمن چنین رژیمهایی میتواند منجر به وضعیت YO-YO شود، به طوری که شخص با برگشت به عادات طبیعی، سریع تر دچار اضافه وزن میشود. امروزه بیشتر متخصصان تغذیه از تقسیم غذاها به دو دسته خوب و بد اجتناب میکنند.
دکتر بلاتز در وب سایت Webmd میگوید: همه غذاها حتی چیپس و بستنی در صورتی که در حد اعتدال و با یک رژیم غذایی متنوع مصرف شود، میتواند با سلامت سازگار باشد. به یاد داشته باشید تنها راه درست کاهش وزن، داشتن برنامه غذایی متعادل همراه با ورزش است.
