- درچه مواردی می توان گفت که فرد به عارضه زانوی ضربدری مبتلا شده؟
وقتی که فرد می ایستد و زانوهای خود را کنار یکدیگر قرار می دهد اگر فاصله مابین دو قوزک پا ۱/۵ سانتی متر باشد فرد درشرایط طبیعی قرار دارد درصورتیکه فاصله بیش از ۱/۱ سانت باشد بسته به میزان فاصله شدت عارضه بیشتر می شود.
- چه عواملی باعث بروز ناهنجاری زانوی ضربدری می شود؟
اختلالات ژنتیکی، آسیب به استخوان پا و زانو، چاقی، اختلالات متابولیک استخوان، آرتروز، کمبود ویتامین D و کلسیم، ضعف عضلات خارجی پا و …
- بهترین روش درمان این ناهنجاری چیست؟
کاهش وزن، تقویت عضلات ران و ساق، استفاده از کفش های طبی، انجام حرکات اصلاحی و قرارگرفتن در معرض آفتاب برای دریافت ویتامین D
- چرا این ناهنجاری بیشتر در خردسالان و کودکان دیده می شود؟
این وضعیت اکثر کودکان خردسال و بیش از ۲۰ درصد کودکان ۳ ساله را درگیر می کند. که در بیشتر کودکان خردسال این وضعیت به طورطبیعی خودش را اصلاح می کند و جای نگرانی نیست چرا که تنها ۱ درصد از کودکان ۷ ساله به این ناهنجاری مبتلا هستند و در اکثر موارد این عارضه قبل از رسیدن به بزرگسالی برطرف می شود.
- آیا جراحی تنها راه درمان این ناهنجاری می باشد؟
در برخی موارد شدید ممکن است به جراحی نیاز باشد، درحالیکه در اکثر موارد با استفاده از تمرینات اصلاحی و توانبخشی می توان برای بهبود وضعیت زانو ها و تسکین درد استفاده کرد.
زانوی ضربدری یکی از انواع تغییر شکل زاویه زانو ها می باشد. در این ناهنجاری زانو با مچ پا و ران در یک راستا نمی باشد. در واقع ران ها بهم نزدیک می شوند و قوزک های داخلی از هم فاصله می گیرند که نمایی شبیه ضربدر در پاها ایجاد می کنند.
زانوی ضربدری شایع ترین ناهنجاری در قسمت تحتانی بدن می باشد که نرخ شیوع آن ۴۰/۷۱ می باشد.
روش تشخیص
آزمودنی در حالت ایستاده قرار بگیرد (بدون کفش و جوراب) در حالت طبیعی وقتی زانوها در کنار یکدیگر قرار می گیرند فاصله دو قوزک پا از هم ۱/۵ سانتی متر می باشد اگر این مقدار بیشتر شود بسته به میزان فاصله، ناهنجاری حادتر خواهد شد. میزان این ناهنجاری به ۴ درجه تقسیم بندی می شود:
- درجه یک: فاصله بین دو قوزک ۱/۵ تا ۲/۵ سانتی متر باشد.
- درجه دو: فاصله بین دو قوزک ۲/۵ تا ۵ سانتی متر باشد.
- درجه سه: فاصله بین دو قوزک ۵ تا ۷ سانتی متر باشد.
- درجه چهار: فاصله بین دو قوزک بیشتر از ۷ سانتی متر باشد.
علل زانوی ضربدری
- افزایش وزن
- شکستگی در سطوح مفصلی و یا شکستگی در قسمت بالا و پایین مفصل
- بیماری نرمی استخوان (راشیتیسم)
- راه افتادن زودهنگام و سریع در دوران کودکی
- کاهش زاویه گردن استخوان ران با استخوان ران
- عادت های غلط نشستن هنگام نوشتن، تماشای تلویزیون و…
- عدم تقارن قدرت عضلات
- کوتاهی رباط و کپسول خارجی
- کشیدگی رباط داخلی زانو
- ضعف و کشیدگی عضله درشت نی خلفی
- کوتاهی عضله نازک نی و طرفی
- پارگی رباط های جانبی داخلی
- صافی کف پا
حرکات اصلاحی زانوی ضربدری
یکی از عوامل ایجاد زانوی ضربدری عدم توازن عضلانی در پا می باشد. در این ناهنجاری عضله داخلی همسترینگ، پهن داخلی و چهار سر ران دچار ضعف شده اند. این ضعف در طولانی مدت تعادل را بهم می زند و موجب زانوی پرانتزی می شود. در این ناهنجاری باید عضلات دوسر ران، درشت نی، عضلات خیاطه و عضلات ساق تقویت شوند.
الف) تقویت عضله دوسر ران
- فرد روی شکم دراز کشیده، مچ و ساق پای او را به داخل بچرخانید و زانو را باز کنید تا کشش را در عضله دو سر ران خود احساس کند.
- در حالی که فرد به پشت خوابیده مچ پای او را به داخل بچرخانید سپس زانو را صاف کنید و پا را بالا آورید.
- در حالت ایستاده پا ها را به ترتیب از یکدیگر دور کنید.
- کنار دیوار بایستید و با قسمت خارجی ساق به دیوار فشار آورید و پا ها را از هم دور کنید.
ب) تقویت نوار خاصره ای _ درشت نی
- فرد به پهلو خوابیده و پایی که نوار خاصره ای درشت نی آن کوتاه شده را بالا بگیرید. سپس پای بالایی را در حالیکه زانو صاف است به عقب ببرید و به سمت پایین فشار دهید.
- فرد بایستد و پایی که نوار خاصره ای درشت نی آن کوتاه شده کمی عقب تر قراردهد و لگن را به سمت همان پا جابه جا کند تا نوار خاصره ای درشت نی کشیده شود.
پ) تقویت عضله خیاطه
- خارج ران: روی نشیمن گاه دستگاه خارج ران بنشینید و پاها را در جایگاه خود قرار دهید. تا جایی که می توانید پاها را باز کنید و بعد به آرامی به حالت اول بازگردانید.
- هاگ اسکات قورباغه ای: روی دستگاه بایستید و پاها را کمتر از عرض شانه باز کنید با گرفتن دسته های دستگاه و انجام عمل بازدم به سمت پایین حرکت کنید و بر روی پنجه پا بلند شوید (باسن خود را به سمت عقب فشار دهید و زانوها را به سمت انگشتان پا خم کنید)
ت) تقویت عضله ساق پا
- ساق پا نشسته: روی دستگاه نشسته و کف پا را در جایگاه خود گذاشته و بالشتک ها را روی ران قرار دهید پاشنه پا را پایین بیاورید سپس تاجایی که می توانید بالا ببرید به طوریکه کشش را درعضلات ساق پا احساس کنید و بعد به آرامی به حالت شروع بازگردید.
- اسکوات بلغاری: در ابتدا پشت به نیمکت تخت بایستید. روی پای راست خود را روی نیمکت گذاشته و سپس بدن خود را تاحدی پایین بیاورید که زانوی چپ در نزدیکی زمین باشد. دقت کنید که هرچه فاصله پای چپ با نیمکت بیشتر باشد فشار بیشتری به عضلات همسترینگ وارد می شود.
