مکمل های غذایی در بارداری
۱) توجه ویژه به دریافت ویتامین ها و مواد معدنی در اولویت نخست غذای مصرفی یک مادر قرار می گیرد. در سه ماه اول بارداری، نیاز چندانی به افزایش کالری دریافتی نیست لیکن با توجه به شکل گیری اولیه جنین و ایجاد اکثر قریب به اتفاق هسته اصلی بافت ها و ارگان های حیاتی مانند لوله عصبی، سیستم ایمنی، سلول های خونی، قلب و سیستم گردش خون، بافت استخوانی، پوست و مو، گوش و چشم در این مدت، باید اهتمامی خاص در شروع به موقع مصرف کافی مواد مغذی موثری که در ساخت و ساز این اعضا نقش دارند، داشته باشیم. در پایان هفته دوازدهم، هرچند که جنین بیش از ۹ سانتیمتر طول و ۱۴ گرم وزن ندارد ولی می توان آن را با توجه به تشکیل بافت های مختلفی که در بالا نام بردیم، مینیاتوری از یک انسان کامل بدانیم.
۲) استفاده به موقع از ویتامین های خاصی همچون اسید فولیک در سه ماهه اول بارداری از چنان اهمیتی برخوردار است که در بسیاری از منابع مهم دانش تغذیه، شروع مصرف مکمل آن به محض مشکوک شدن به وقوع بارداری توصیه می شود.
این مساله در صورت وجود برنامه قبلی برای باردار شدن، از حدود یک ماه قبل از شروع حاملگی پیشنهاد می شود (۴۰۰ میکروگرم در روز برای قبل از بارداری و ۶۰۰ میکروگرم بعد از باردار شدن) چرا که حدود روز بیست و هشتم که کانال عصبی شکل می گیرد اکثر زنان هنوز از بارداری خود مطمئن نیستند و به همین علت به همراه عدم اطلاع از اهمیت وجود این ویتامین حیاتی در تشکیل یک لوله عصبی سالم، وجود اختلالات در این قسمت یکی از رایج ترین نقایص نوزادان در هنگام تولد محسوب می شود.
در اینجا مجددا تاکید می کنیم که میزان مصرف هر مکملی در دوران بارداری از جمله اسید فولیک باید صددرصد با نظر پزشک متخصص باشد و به هیچ وجه، هیچ یک از مکمل های رایج این دوران نباید به صورت خود سرانه یا به توصیه افراد مختلف مورد استفاده مادر باردار قرار گیرند.
۳) آهن عنصر بسیار حیاتی دیگری است که باید در اغلب موارد در کنار سود جستن از یک برنامه غذایی هماهنگ و مناسب در دوران بارداری با استفاده از مکمل، نیاز جنین و مادر را مخصوصا برای خون سازی برآورده کنیم. نیاز به آهن در این دوران چیزی حدود ۱۰۰۰ میلی گرم (حدود ۵۰۰ میلی گرم برای افزایش حجم خون مادر، حدود۳۰۰ میلی گرم جهت تشکیل جنین و جفت و ۲۰۰ میلی گرم هم برای دفع طبیعی از بدن مادر) است که با توجه به جذب مشکل این ماده معدنی، باید روزانه ۳۰ میلی گرم از آن مخصوصا از هفته شانزدهم به بعد به شکل مکمل استفاده شود.
این میزان در خانم هایی که زیر ۱۸ سالگی باردار می شوند یا در بارداری های دو یا چند قلو و نیز در مادرانی که کم خونی مزمن دارند، بنا بر تشخیص پزشک به ۱۰۰ میلی گرم در روز هم می رسد. این افزایش نیاز در مورد سایر مکمل های مصرفی نیز صادق است. مصرف آهن می تواند عوارض ناخواسته ای همچون تشدید حالت تهوع، یبوست و درد معده را به همراه خود داشته باشد که با مصرف آن شب ها قبل از خواب، مشورت با پزشک برای تغییر نوع قرص یا کپسول مصرفی و شروع مصرف از مقادیر کمتر به سمت مقدار بیشتر می توان در کاهش این عوارض کمی کمک کرد.
۴) کلسیم هم که دارای نقش بنیادی در ساختمان استخوان ها و دندان هاست از جذب محدودی در دستگاه گوارش برخوردار است بنابراین اکثر مکمل های مورد استفاده دوران بارداری باید به گونه ای انتخاب شوند که روزانه ۲۰۰ الی ۴۰۰ میلی گرم کلسیم اضافه بر کلسیم موجود در برنامه غذایی را به بدن مادر برسانند. حجم اصلی مکمل ها به جهت وجود همین املاح کلسیم در آنهاست که بلعیدن آنها را کمی دشوار می کند.
۵) تمامی نکات فوق برای کمک به مادرانی است که از یک منوی غذایی مناسب پیروی می کنند و با کلیات آن به خوبی آشنا هستند و الا در بسیاری از موارد خاص و بنا بر تشخیص پزشک، استفاده از سایر مکمل ها مانند انواع ویتامین های گروه B، ویتامین C، املاحی همچون روی، منیزیم و ید یا افزایش میزان مصرف سایر مکمل های نامبرده شده بسیار رایج است. مصرف B۶ در اکثر مادرانی که مشکل تهوع دارند بسیار موثر است. این مساله با توجه به تغییرات شدید هورمونی و گوارشی اغلب از هفته چهارم بارداری آغاز می شود و گاهی اوقات تا ۱۰ هفته ادامه پیدا می کند.
از دیگر راه های توصیه شده جهت کاهش آن، افزایش تعداد وعده های غذایی به همراه کاهش میزان غذا در هر وعده و ننوشیدن مایعات از نیم ساعت قبل تا نیم ساعت بعد از هر وعده غذایی است. مصرف یک قطعه بیسکویت یا نان قندی بلافاصله بعد از بیدار شدن از خواب و خارج شدن از تخت، دوری از رایحه نامطبوع و پرهیز از غذاهای چرب هم در برخی موارد با نتیجه مطلوب همراه است.