حتما می دانیم که کورتیزول دشمن اصلی بدن سازان به شمار می رود و همه جا توصیه می شود تا از اضطراب – استرس – تمرینات شدید طولانی مدت (بیش از یک ساعت) و کم خوابی و بیدار ماندن بعد از ۱۰ شب پرهیز کنند به دلیل اینکه بدن وارد فاز ترشح کورتیزول می شود که متعاقب آن کاهش اثر تستسترون و تجزیه بافت عضلانی (بجای ریکاوری و عضله سازی بعد از تمرین) می شود. ضمن اینکه چنانچه موقعیت های استرس زا مرتبا ادامه داشته باشد تضعیف سیستم ایمنی، افزایش وزن و چاقى، بى خوابى، بیماریهاى قلبى، افسردگى و ناهماهنگى در اختلالات گوارشى را افزایش مى دهدو باعث افزایش فشار خون و کلسترول و همچنین تجمع چربی در اطراف شکم می شود هورمون های اصلی استرس کورتیزول، اپی نفرین و اکسی توسین می باشند هر دو هورمون کورتیزول و اپی نفرین باعث افزایش فشار خون و سطح قند خون میشوند.
مثبت و منفی کرتیزول تا اثرات دو هورمون نخست را تعدیل کند. هورمون اکسی توسین عواطف آرام بخش و حس مراقبت را افزایش میدهد و به دلیل اینکه میزان ترشح هورمون اکسی توسین در زنان بسیار بیشتر از مردان است زنان در مواقع استرس و افسردگی (که معمولا در پی موقعیت های استرس زای طولانی رخ می دهد) بیشتر به روابط اجتماعی و مراقبت از فرزندانشان روی می آورند ولی مردان گوشه گیر و منزوی می شوند یا به کار و سرگرمی های شخصی می پردازند اما در شرایط استرس زا میزان ترشح دو هورمون اپی نفرین و کورتیزول در زنان و مردان یکسان میباشدضمنا هورمون استروژن (هورمون غالب زنانه) موجب ترشح بیشتر کورتیزول پس از استرس می شود که یکی از دلایل آمار بیشتر افسردگی در خانم ها می شود. احتمال سقط جنین در میان زنانی که میزان ترشح هورمون کورتیزول در بدن آنها بیشتر است ٧/٢ برابر افزایش پیدا میکند.
تا اینجا تماما از مضرات کورتیزول گفتم شاید این سوال پیش بیاد که پس این هورمون چه فایده ای برای بدن دارد هورمون های آدرنالین و کورتیزول روى تمرکز اثر مى گذارند و باعث افزایش سرعت عکس العمل و افزایش قدرت و چالاکى فرد مى شوند که در مواقع ترس و اضطراب و موقعیت های مشابه به کمک فرد در دفاع از خود می آید به طور کلی کورتیزول سبب کاهش ترس می شود و همچنین اثرات ضد التهابی دارد که در بسیاری از ترکیبات داروئی کورتو استروئیدها (از جمله بتامتازون) از همین خاصیت استفاده می شود ضمن اینکه موجب افزایش قند خون در مواقع اضطراری نیز می شود اما عمدتا از تجزیه پروتئین های بدن این مورد اتفاق می افتد.
کورتیزول یا کورتیزون
کورتیزول ها هورمون های استروئیدی هستند که در غده های فوق کلیوی تولید میشوند و در متابولسیم کربوهیدراتها، پروتئینها و چربیها نقش حیاتی دارند. مقادیر بیش از اندازه کورتیزول (یا کورتیزون) باعث زیاد شدن اشتها، از دست رفتن کلسیم بدن و افزایش قند خون میشود. کورتیزون دارای خواص ضد التهابی است و در بیماری های چشم، آرتریت روماتوئید و بیماری آدیسون تجویز میشود.
تاثیر میزان ترشح هورمون کورتیزول
ایسنا: نتایج مطالعات در آمریکا حاکی از آن است که افرادی که با احساس تنهایی و غمگینی به رختخواب میروند، به هنگام صبح با فوران هورمونهای افزایش دهنده انرژی از خواب بیدار میشوند.
به گزارش سرویس «بهداشت و درمان» خبرگزاری دانشجویان ایران، یک گروه تحقیقاتی از دانشگاه نورت وسترن در ایالت ایلینویز در این پژوهش میزان هورمون استرس موسوم به کورتیزول را در ۱۵۶ نفر در گروه سنی ۵۴ تا ۷۱ سال مطالعه کردند.
این محققان دریافتند که خلق شخص به هنگام خواب بر روی میزان هورمون کورتیزول تاثیر میگذارد.
نتایج این پژوهش در برنامه آکادمی ملی علوم در آمریکا ارایه شده است.
محققان در این مطالعات بر روی این مساله متمرکز شدهاند که آیا میتوان میزان هورمون کورتیزول را با توجه به تجارب فرد در روز قبل و یا در حال حاضر پیشبینی کرد.
در این پژوهش نمونه هایی از بزاق شرکت کنندگان سه نوبت در طول روز تهیه شده و از هر شرکت کننده خواسته شده تا احساسات خود را در هر شب در یک دفترچه یادداشت روزانه ثبت کند.
هورمون کورتیزول به بدن کمک میکند که در واکنش به شرایط استرسزا میزان قند خون و فشار خون را افزایش دهد اما همچنین بر روی خلق و حافظه نیز تاثیر میگذارد.
به گفته دکتر ایما آدام از دانشگاه نورت وسترن افزایش میزان هورمون کورتیزول در هنگام عصر یک نشانه بیولوژیکی از داشتن یک روز نامناسب و بد است.
میزان این هورمون معمولا وقتی افراد از خواب بیدار میشوند بالا است و طی ۳۰ دقیقه بعد افزایش پیدا میکند و به این ترتیب شخص تمایل پیدا میکند که دوباره به رختخواب برود.
این مطالعات همچنین نشان میدهد که عصبانی شدن در طول روز باعث افزایش میزان کورتیزول به هنگام خواب میشود.
همچنین، افرادی که میزان کورتیزول کمتری در هنگام صبح دارند در طول روز بیشتر احساس خستگی میکنند.
ارتباط بین غلظت تستوسترون و کورتیزول بزاقی با نتایج حاصل از پرسشنامه ی روانی بیش تمرینی در بازیکنان نخبه فوتبال
هدف ازاین تحقیق بررسی ارتباط بین غلظت تستوسترون و کورتیزول بزاقی و نسبت آن ها با نتایج حاصل از پرسشنامه روانی علائم اولیه بیش تمرینی در بازیکنان نخبه ی فوتبال بود.
تعداد ۳ ۰ نفر از بازیکنان لیگ برتر به صورت داوطلبانه و هدف دار به عنوان نمونه ی آماری انتخاب شدند. در روز استراحت پس از تمرین، ابتدا پرسشنامه روانی علائم اولیه بیش تمرینی شامل ۵۴ سوال به صورت” بله، خیر” به بازیکنان ارائه شد. سپس در همان روز نمونه ی بزاق بازیکنان در سه مرحله (ساعت ۸ و ۱۱ صبح و ۵ بعدازظهر) گرفته شد. این سه مرحله نمونه گیری به ما کمک کرد تا میانگین غلظت این دو هورمون را در طول روز ثبت کنیم.
تجزیه وتحلیل داده ها با استفاده از ضریب همبستگی اسپیرمن بین نتایج حاصل از پرسشنامه به عنوان شاخص روانی پدیده بیش تمرینی و غلظت کورتیزول در ساعت ۸ و ۱۱ صبح و همچنین میانگین آن به ترتیب رابطه معنادار و مثبت نشان داد (r= 0.71، r= 0.61، r=0.62 ، p≤۰٫۰۱). همچنین بین نتایج حاصل از پرسشنامه و غلظت تستوسترون در ساعت ۸ صبح رابطه معنا دار و مثبت (r= 0.42 p≤۰٫۰۵;) و بین نتایج حاصل از پرسشنامه و نسبت تستوسترون به کورتیزول در ساعت ۸ صبح رابطه معنادار و معکوس مشاهده شد (r= -0.42, p≤۰٫۰۵).
نتایج تحقیق نشان داد پرسشنامه روانی علائم اولیه بیش تمرینی می تواند ابزار مناسبی جهت شناسایی و پیشگیری از پدیده بیش تمرینی باشد. چون غلظت هورمون کورتیزول در اثر خستگی و تمرینات سنگین تغییر پیدا می کند، بنابراین می توان عنوان کرد غلظت کورتیزول یکی از شاخص های تعیین میزان فشار تمرینات و بیش تمرینی است.
